Liturgische kleuren hebben een betekenis
De herkomst van de taal van kleuren in de kerk is niet meer te achterhalen. Waarschijnlijk sloten kleuren naadloos aan bij een persoonlijke of gemeenschappelijke gemoedstoestand. Ook verhalen roepen kleuren op. Toen mijn kleinzoon (vijf jaar) zijn vader een verhaal over zijn werk hoorde vertellen, riep hij: "Dat is blauw". Wij vroegen wat is blauw? Wat pappa zegt, is blauw, zei hij.
Kleuren kunnen spontaan opkomen bij bepaalde verhalen. We zullen zien dat de kleuren van het kerkelijk jaar verwijzen naar de betekenis van bijbelverhalen.
Het kerkelijk jaar begint op de eerste zondag van Advent. Advent is wachten op het Licht, de geboorte van Jezus. We staan stil bij het verleden maar het is ook een tijd van bezinning op de toekomst. De kleur van deze vier zondagen is paars. Over de liturgische tafel in de Rank hangt een paars kleed, een antependium. Op het paarse antependium zien we een afbeelding van druiven en ranken als symbool van verleden en heden, met ranken naar de toekomst. De predikant draagt een paarse stola en de bloemen zijn ook overwegend paars. Op de derde adventszondag hangt over het paarse antependium een rose strook als teken van het Licht van Kerstmis dat in de lezingen van deze zondag doorklinkt.
Met Kerstmis hangt het witte antependium over de liturgische tafel. Wit is de kleur van blijdschap, feest, reinheid en geboorte. De afbeelding op het antependium is een cirkel van ketenen. In de cirkel een duif. De duif heeft de cirkel verbroken en er olijfblaadjes ingeweven. Het is het symbool voor een nieuwe toekomst. De predikant draagt een witte stola en de bloemen zijn ook wit. Het witte antependium blijft tot en met zondag Epifanie hangen.
De kleur wordt dan groen. Het is de kleur van hoop, groei en nieuw leven. Het groene antependium hangt over de liturgische tafel. De symbolische afbeelding op het antependium is een boom uit onze omgeving, een wilg. Hij is geplant in vaste grond met wortels in een waterbeek, zodat hij niet verdort (naar Psalm 1). De predikant draagt de groene stola en de bloemen mogen alle kleuren hebben. De groene kleur blijft tot de eerste zondag van de 40-dagentijd.
De kleur van de 40-dagen voor Pasen is paars. Het is weer een tijd van ingetogenheid en bezinning als voorbereiding op de drie dagen voor Pasen. Ook nu hangt het paarse antependium over de liturgische tafel en draagt de predikant de paarse stola. Ook de bloemen zijn paars. Op de vierde zondag hangt de rose strook over het paarse antependium, want in de lezingen breekt het Paaslicht al door.
Op Witte Donderdag hangt het witte antependium over de liturgische tafel en draagt de predikant de witte stola. We gedenken de grote daden van God en de laatste pesachmaaltijd van Jezus met zijn leerlingen. Er staan witte bloemen.
Op Goede Vrijdag is de kleur paars met een zwarte strook. De predikant draagt de paarse stola. We gedenken het sterven van Jezus. Zwart is de kleur van verdriet en rouw. Er staan geen bloemen.
Op Stille Zaterdag is de kleur paars en wit. Halverwege de kerkdienst op de late avond vieren we de opstanding van Jezus en wisselen we het paarse antependium en de paarse stola voor wit. Witte bloemen worden binnengebracht.
Met Pasen is de kleur van het antependium, de stola van de predikant en de bloemen wit.
Tot en met de laatste zondag voor Pinksteren blijft de kleur wit.
Met Pinksteren hangt het rode antependium over de liturgische tafel. Rood is de kleur van liefde en van vuur. De afbeelding op het antependium symboliseert mensen met opgeheven handen en het zijn ook de vurige tongen van de Heilige Geest. De predikant draagt de rode stola en er staan rode bloemen.
Na Pinksteren is de kleur weer groen tot de Gedachteniszondag, de laatste zondag van het kerkelijk jaar.
De kleur van het antependium, de stola en de bloemen is deze zondag wit. Op Gedachteniszondag gedenken we de gestorvenen van het afgelopen kerkelijk jaar. Zij hebben een witte steen met hun naam op de gedachtenistafel. Hierop staat ook een altijd brandende witte kaars. Zij zijn in het Licht van God.
Na de kerkdienst krijgen de nabestaanden de witte steen mee.
Hierna is het Advent en begint er weer een nieuw kerkelijk jaar.
